De verschillende gewetens

In de komende artikelen wil ik graag wat meer achtergrondinformatie geven over systemisch werk.

Hoe komt het eigenlijk dat er problemen ontstaan binnen families? Hoe kan het dat je onbewust symptoomdrager wordt van dat wat er in je familie gaande is, zowel van gebeurtenissen uit het verleden als in het heden?

Het bijzondere van systemisch werk is de ontdekking dat het meeste lijden, en misschien wel al het lijden, voortkomt uit onbewuste identificaties met buitengesloten familieleden (vaak van één of meerder generaties terug) en het niet je eigen plek binnen je familie kunnen innemen. Wat dat precies inhoudt gaan we de komende periode ontdekken.

Ordeningen van de liefde

Bert Hellinger, de grondlegger van het systemisch werk zoals wij dat tegenwoordig kennen, heeft een hele belangrijke ontdekking gedaan. Hij heeft een aantal wetmatigheden ontdekt die lijken te gelden voor alles sociale systemen, met in de eerste plaats het familiesysteem. Wanneer die wetmatigheden (die hij `de ordeningen van de liefde` noemt) niet in acht genomen worden kunnen er verstoringen in het familiesysteem ontstaan. De verstoringen zelf zijn voor de familieleden niet waarneembaar, ze spelen zich af in het collectieve onbewuste van de familie, maar de symptomen zijn zeer zeker waarneembaar. Deze tonen zich bijvoorbeeld door het gevoel dat je er niet bij hoort, dat je onverklaarbare gevoelens hebt van angst, verdriet, woede, schuld, of het lukt je steeds weer niet om een bevredigende partnerrelatie te krijgen, maar ook fysieke en psychische ziektebeelden kunnen symptomen zijn van een verstoring van `de ordeningen van de liefde`.

Persoonlijk geweten

Bert Hellinger heeft, geïnspireerd door vele voorgangers, uit al zijn waarnemingen en inzichten in de loop van vele jaren een aantal verschillende `gewetens` ontdekt die de basisprincipes vormen van het systemische werk. De leden van een familie hebben allemaal te maken met een zogenaamd `persoonlijk geweten`. Dat geweten is voelbaar voor ons. We kunnen het waarnemen door het voelen van schuld of onschuld. Dat geweten werkt als een soort van evenwichtsorgaan, dat ons haarfijn laat weten of we ons binnen de familie schuldig maken of juist onschuldig. Bijvoorbeeld wanneer je uit een streng christelijke familie komt en jij verliefd wordt op een moslimmeisje. Wanneer je dat thuis wilt gaan vertellen gaat dat gepaard met een schuldgevoel. Krijg je daarentegen een relatie met een keurig streng christelijk meisje, zal je je thuis onschuldig voelen.

Familiegeweten

Het volgende geweten dat Bert Hellinger ontdekt heeft is het `familiegeweten`. Dit is het collectieve geweten van de hele familie. Binnen dit geweten liggen alle gebeurtenissen opgeslagen, maar ook de onverwerkte trauma’s, de emoties die er niet mochten zijn, en vooral worden hier de mensen zichtbaar gemaakt die buitengesloten werden. Dit zichtbaar maken `doet` het geweten door nakomelingen binnen de familie als het ware in dienst te nemen om buitengesloten personen, emoties die niet geuit mochten worden en oude trauma’s opnieuw te leven. Zo’n nakomeling (meestal een kind) is dan onbewust geïdentificeerd met een buitengesloten persoon.

De volgende keer gaan we dieper in op het persoonlijk geweten.