Familieopstellingen
Een familieopstelling is een bijzonder fenomeen. Het biedt de mogelijkheid om patronen aan het licht te brengen die diep verborgen liggen in ons (collectief) onderbewuste. Loop je ergens tegenaan in je leven en krijg je het maar niet veranderd of omgedraaid, dan geeft een opstelling je de mogelijkheid tot een totaal andere kijk en ingang op de kwestie. Stel hier je vraag en wees bereid om je te verwonderen.
Familieopstellingen
Een familieopstelling is een dynamisch soort ‘tableau vivant’ waarin de leden van een familiesysteem worden gerepresenteerd door personen die zich daarvoor beschikbaar stellen. De opgestelde personen zijn dus niet de echte familieleden en het is ook niet nodig dat deze aanwezig zijn. Deze representanten stellen zich vanuit een innerlijke beweging op in de ruimte en geven daarmee een beeld weer dat informatie geeft over het familiesysteem van de vraagsteller.
Geen onbeschreven blad
De basis van je leven wordt gevormd door de familie waarbinnen je geboren bent. Je ouders, grootouders, broers en zussen, ooms en tantes en een hele waaier van voorouders vormen als het ware de klei waaruit jij geboetseerd bent. Al deze mensen hebben hun stempel achtergelaten op jou. Zo kunnen gebeurtenissen van generaties lang terug, bijvoorbeeld oorlog, misbruik, criminaliteit, uitbuiting, abortus, emigratie, adoptie, het vroegtijdige overlijden van familieleden, echtscheiding, enzovoort, vaak volledig onbewust in de familie doorwerken en zijn er patronen ontstaan die alle leden van een familie in meer of mindere mate beïnvloeden.
Ieder die binnen een familiesysteem geboren wordt zal ook altijd bij dit systeem blijven horen, en zo kunnen bepaalde verstoringen nog generaties lang als een onbewuste en onzichtbare invloed in de familie aanwezig blijven.
Verstrikking
Bert Hellinger, de grondlegger van het familieopstellen, heeft ontdekt dat kinderen vaak de gevoelens en gedragingen overnemen van een verstoten persoon binnen de familie uit het verleden. Als dit niet duidelijk wordt, kan zo'n kind een leven lang vasthouden aan gevoelens en gedragingen, die in feite niet van hemzelf zijn.
Bert Hellinger gebruikt hiervoor het woord ‘verstrikking’. Het kind is dan (ook wanneer men reeds volwassen is) met de verstoten persoon verstrikt. Het kind neemt de plaats in van de verstoten persoon en doet daarmee (volledig onbewust) een poging om het evenwicht in het familiesysteem te herstellen.
Het behoeft geen betoog om in te zien dat zo iemand niet vrij is om zijn eigen leven te leiden. Deze persoon leeft zijn leven zo gezegd ‘in dienst van’, maar dit alles gebeurt volledig onbewust.
Wanneer een therapeut nu op het niveau van de uitingsvormen probeert om een oplossing te vinden zal dit in de regel geen werkelijke verandering bewerkstelligen. Men is dan immers bezig met symptoombestrijding in plaats van de oorzaak aan te pakken. Het aan het licht brengen van een 'systemisch probleem', dus waarvan de oorzaak zich op een (collectief) onbewust niveau bevindt, vraagt een andere aanpak.
Uit de verstrikking
Voor zover wij weten zijn familieopstellingen de enige methode waarin deze verstrikking met een vroeger familielid zichtbaar gemaakt kan worden.
Door een familieopstelling is het vaak mogelijk om erachter te komen met wie je verstrikt bent. Wanneer de dynamiek die zich binnen een familiesysteem afspeelt zichtbaar geworden is bestaat de mogelijkheid om je los te maken van de verstrikking en je eigen leven te gaan leiden.
Mogelijke uitingsvormen van verstrikkingen of onbewust trouw zijn aan een familielid of familiepatroon kunnen zijn:
- Je merkt bijvoorbeeld dat relaties steeds maar weer mislukken.
- Je werk geeft je geen bevrediging.
- Je loopt met gevoelens rond waarvan je geen idee hebt hoe je eraan komt, zoals het gevoel er niet bij te horen of verdriet, angst, agressie enzovoort.
- Ook verschijnselen zoals depressies, schuldgevoelens, verslavingen, psychische stoornissen, suïcidale neigingen of ziekten kunnen duiden op deze verborgen bindingen met vroegere familieleden.
Voor wie?
Een familieopstelling is er voor iedereen die ergens in vastloopt of terugkerende patronen in het leven ervaart, en daar niet of moeilijk uit komt.
Hieronder volgt een opsomming van de thema's of problemen waar een opstelling bij kan helpen:
- Als je jezelf graag wil bevrijden van belemmerende patronen, zowel privé als op het werk.
- Als je in een gezonde verbinding wil komen met je ouders, je kinderen of andere familieleden.
- Wanneer je inzicht wil krijgen in familieconflicten en daar op een goede manier mee wil kunnen omgaan.
- Wanneer je inzicht wil krijgen in een werkconflict en daar op een goede manier mee wil kunnen omgaan.
- Als je graag duidelijkheid wil krijgen over je partnerrelatie en hier (alleen of samen) aan wil werken. Is het mogelijk om de verbinding en liefde (weer) te herstellen en te verstevigen?
- Als je duidelijkheid wil krijgen over het wel of niet aangaan van een partnerrelatie.
- Wanneer je graag (weer) verbinding wilt voelen met andere mensen en met het leven.
- Als je je draai of je doel in het leven niet kan vinden.
- Wanneer je inzicht en beweging wil krijgen in onverklaarbare gevoelens van angst, verdriet, woede, schuldgevoelens of het gevoel er niet bij te horen.
- Wanneer je last hebt van verslavingen of overheersende seksuele gevoelens en daar graag inzicht en verandering in wil krijgen.
- Wanneer je last hebt van depressies, een psychische aandoening of suïcidale neigingen en heel graag hier meer grip op en inzicht in wil krijgen.
- Als je last hebt van fysieke klachten of een chronische ziekte en nog niets echt geholpen heeft.
- Voor allerlei zaken die aan je knagen of zich blijven herhalen in je leven, maar waar je je vinger niet op kunt leggen.
- Als lid van een samengesteld gezin, waarbinnen je spanningen en problemen ervaart.
- En als je al veel persoonlijk werk heb verricht maar het gevoel blijft hebben nog niet bij de kern te zijn uitgekomen.
1- of 2-daagse Familieopstellingen?
Twijfel je waarvoor je moet kiezen? Je kunt het niet fout doen want de opstellingen blijven hetzelfde, maar als we het verschil zouden moeten aangeven is het ongeveer zo:
Een 1-daagse is er voor iedereen die graag een eigen opstelling wil, en/of graag wil ervaren wat familieopstellingen nu eigenlijk zijn. Je komt (als je wilt) altijd aan de beurt voor een eigen opstelling. Ook kun je gevraagd worden als representant in een opstelling voor een ander, maar dit kun je ook altijd zonder opgaaf van redenen weigeren.
Alleen al door aanwezig te zijn bij de opstellingen van anderen word je zelf vaak ook geraakt, en kunnen er al (flinke) processen bij je in gang gezet worden.
Wil je graag nóg meer verdieping, kies dan voor een 2-daagse Familieopstellingen. Door twee dagen voor jezelf te hebben, kun je nog dieper in een bepaald proces komen. Regelmatig wordt er in een 2-daagse ook gewerkt met een thema, waardoor mensen met gelijke vragen en thematiek elkaar ontmoeten, ervaren, mee-resoneren en leren van elkaars opstellingen. Want al is iedereen uniek, onze levensthema's zijn zeer overeenkomstig.
Ook ouders kunnen een vraag inbrengen voor hun kind dat vastloopt en/of moeilijk uit belemmerende patronen kan komen, thuis of op school. Het kind hoeft overigens zelf niet bij de opstelling aanwezig te zijn.
Thema of geen thema?
Af en toe staat een 2-daagse in het kader van een thema. Zo'n thema geeft de workshopdagen een bepaalde kleuring. Het kan erg steunend en helend zijn om verhalen en opstellingen van anderen te horen en te zien die allemaal aansluiten bij een hetzelfde thema. Als een bepaald thema je aanspreekt, dan zijn dit waarschijnlijk fijne dagen voor jou.
Niettemin kun je tijdens themadagen ook een vraag voor een opstelling inbrengen die afwijkt van het thema. Niets is 'verplicht' en alles is mogelijk.
Informatie
Op deze pagina vind je praktische informatie over de workshops Familieopstellingen, informatie over het verschil tussen deelnemers en representanten en de werkwijze bij Familieopstellingen.
Begeleiders
De opstellingen worden begeleid door Elmer Hendrix of door Mieke Kox.
In de agenda en in de informatie die je toegezonden krijgt staat altijd aangegeven wie er die dag zal begeleiden.
Tijden
Er wordt gewerkt van 9.30 tot uiterlijk 17.00 uur. (Inloop vanaf 9.00 uur)
Bij weinig opstellingen, of opstellingen die snel tot de kern komen, kan het gebeuren dat we vroeger klaar zijn.
Dagverzorging
De 1- en 2-daagse workshops worden verzorgd met koffie, thee en lekkers en zijn exclusief lunch.
Neem daarom een eigen lunchpakket mee of je kunt gebruik maken van de horeca in de buurt.
Locatie
Raadpleeg de agenda voor de juiste locatie bij de datum van je voorkeur. Een paar weken voor aanvang van de activiteit krijg je een e-mail waarin staat op welk adres de activiteit gaat plaatsvinden.
Doorgaans is er ruim voldoende mogelijkheid tot (gratis) parkeren.
Wachtlijst
Indien een workshop vol is, is het nog wel mogelijk om je aan te melden. Je wordt dan op een wachtlijst geplaatst en op de hoogte gesteld als er een plaats is vrijgekomen.
Deelnemers en representanten
Een groep bestaat altijd uit deelnemers en representanten. Ieder die zich aanmeldt als deelnemer voor een familieopstelling kan een vraag inbrengen en komt aan de beurt voor een opstelling.
De rest van de groep wordt gevormd door personen die bij ons een opleiding in systemisch werk volgen, of hebben gevolgd. Zij zijn ervaren met opstellingen en fungeren uitsluitend als representanten. Beschikbaar zijn als representant is voor hen tevens een manier om meer ervaring in het werkveld op te kunnen doen.
De totale groep mensen (deelnemers en studenten) tijdens een workshop Familieopstellingen bestaat doorgaans uit 18 tot 28 personen, waarvan 9 personen (bij een 1-daagse) of 18 personen (bij een 2-daagse) een vraag voor een opstelling kunnen inbrengen. Kijk onder Voor wie voor meer informatie over het verschil tussen een 1- en 2-daagse workshop met of zonder thema.
De opstellingen gebeuren in volledige afstemming en rust, en er wordt altijd de tijd genomen die ervoor nodig is. Nooit wordt er gehaast.
Opstelling krijgen of liever alleen aanwezig zijn
Als ingeschreven deelnemer heb je dus altijd de mogelijkheid om aan bod te komen voor een opstelling, maar als je liever alleen aanwezig bent of meedoet als representant is dat ook helemaal oké. In alle gevallen is de prijs gelijk en blijft de mogelijkheid open om op je keuze terug te komen; dus om tijdens de workshop alsnog voor een opstelling te kiezen of toch liever alleen aanwezig te zijn en/of jezelf als representant beschikbaar te stellen.
Omdat er per dag maar tijd is voor een beperkt aantal opstellingen, zitten de groepen vrij snel vol en raden we je aan om je tijdig aan te melden.
Wat zijn representanten
In onze workshops Familieopstellingen maken we gebruik van representanten. Dit zijn personen die binnen de familieopstelling van een ander, 'staan' als bijvoorbeeld een vader of moeder, een kind of een ander familielid.
Als je komt voor een eigen opstelling, kun je tevens ter plekke als representant gevraagd worden voor in de opstelling van een andere deelnemer. Dit kan een hele mooie ervaring zijn, maar is zeker niet verplicht. Je mag altijd, zonder opgaaf van reden, weigeren om in een representanten-rol te gaan staan.
Werkwijze Familieopstellingen
Een opstelling begint meestal met een kort gesprek vooraf waarin je je vraag of thema inbrengt. Vervolgens stelt de opsteller vragen en stemt zich af op jouw familiesysteem om zich een beeld te vormen van de onderliggende patronen en dynamieken.
Het is niet zo belangrijk om een duidelijke vraag te hebben, wél moet je ergens tegenaan lopen; bijvoorbeeld een probleem of patroon waar je in vastloopt of wat zich telkens herhaalt in je leven. Hoe dringender het thema, hoe krachtiger een opstelling kan laten zien wat er speelt.
Vervolgens bepaalt de opsteller wat er opgesteld gaat worden, en zoekt daar de representanten voor uit (bijvoorbeeld voor jezelf, je moeder, je vader etc.).
De opstelling
Wanneer de representanten gekozen zijn begint het opstellingswerk. Deze representanten worden uitgenodigd om hun innerlijke beweging te volgen, en vinden hun plek in de ruimte.
De wijze waarop deze representanten staan opgesteld ten opzichte van elkaar en hoe ze in de ruimte staan geeft al heel veel informatie, maar het meest bijzondere (en onverklaarbare) is dat de representanten in staat blijken te zijn om lichamelijk en emotioneel heel zuiver te kunnen voelen wat zich afspeelt in de personen die ze representeren.
Het blijkt dat ze toegang hebben tot de diepere en vaak onbewuste lagen van het familiesysteem waarin ze staan opgesteld en waarvoor ze zich opengesteld hebben. En ondanks dat we niet precies weten hóe dit bijzondere fenomeen werkt, kunnen we er wel heel goed mee werken.
De begeleider kan nu aan de hand van de waarnemingen en de informatie die door de representanten en door jou verstrekt worden, onderzoeken wat er in de diepte in het systeem speelt. De opsteller kan aan de opstelling personen toevoegen of er juist uithalen, posities van de representanten veranderen, ze bepaalde zinnen laten uitspreken en rituelen toepassen.
In beweging
Het doel is om weer beweging te krijgen in de ziel van het familiesysteem en in de ziel van de cliënt, waardoor een vastgelopen situatie weer kan gaan stromen.
Soms volgt er nog een nabespreking, waarin eventuele onduidelijkheden misschien nog verhelderd kunnen worden en, indien nodig, kunnen de representanten nog extra informatie geven vanuit hun rol.
Data, locatie en kosten
Bindings- en verlatingsangst is een thema dat bij heel veel mensen voorkomt, en vaak is men zich niet eens zo heel bewust hiervan omdat dit al zo lang bestaat dat men het als een karaktereigenschap is gaan zien. Maar niets is minder waar, want bindings- en/of verlatingsangst is altijd ontstaan na emotioneel trauma.
Zoals de term het al letterlijk zegt, uit verlatingsangst zich in de angst om verlaten te worden (meestal door een geliefde of partner) of, in het geval van bindingsangst; in de angst om geclaimd te worden en geen vrijheid meer te hebben. Het zijn twee kanten van dezelfde medaille, maar meestal laat één kant zich het meest zien in een persoon. (Doorgaans zien we bij vrouwen meer verlatingsangst en bij mannen meer bindingsangst, maar beide uitingsvormen kunnen bij beide seksen voorkomen.) Omdat het met elkaar samenhangt, trekken personen met verlatingsangst dan ook relaties aan met bindingsangst en visa versa. Je kunt je voorstellen dat dit het hebben en houden van een constructieve liefdesrelatie aardig in de weg kan staan...
De oorzaak van bindings- en verlatingsangst is meestal ontstaan in de vroege kindertijd en hangt o.a. samen met situaties of gebeurtenissen zoals: (letterlijk of figuurlijk) afwezige moeder of vader, als baby of kind langere tijd in afzondering van de moeder geweest (bijv. in het ziekenhuis gelegen) enz. Vaak ook zien we dat ook dat (een van) de ouders last heeft van verlating- of bindingsangst en dit daardoor ook makkelijk wordt overgenomen door de (een of meerdere) kinderen.
Verlatings- en bindingsangst binnen relaties blijft vaak herhalen totdat dit bij de kern wordt aangepakt, namelijk daar waar het ontstaan is. Hierbij kan een familieopstelling zeer helpend zijn.
We gaan in deze dagen dieper in op dit thema en natuurlijk aan de slag met familieopstellingen.
Verlies en rouw horen onlosmakelijk bij het leven. In het leven verbinden we ons met anderen die we door bepaalde omstandigheden weer kwijt kunnen raken. Vaak denken we daarbij aan de dood, maar dit kunnen ook andere omstandigheden zijn.
Denk bijvoorbeeld aan:
- Een relatie of een vriendschap die eenzijdig verbroken wordt.
- Het moeten missen van een goede relatie met je vader en/of moeder.
- Het hebben van een (chronische) ziekte of gehandicapt raken, en afscheid moeten nemen van je gezondheid, het lichaam, de mogelijkheden en de kracht die je ooit had.
- Verlies van dierbare spullen of plekken; bijvoorbeeld doordat een huis is afgebrand of door gedwongen verhuizen door een crisis of moeten vluchten in een oorlog.
- En soms ook; het afscheid nemen van je jeugd.
Kenmerkend bij rouw is: Je diep verbonden voelen met iemand of iets, het intens waarderen, ervan houden en het later weer moeten afgeven, en vooral; wetend dat het nooit meer terug zal komen.
Dit kan gepaard gaan met een diep verdriet. Rouwen betekent eigenlijk dat het een tijd kan duren voordat je ‘in vrede bent’ met het feit dat het voorbij is. Zolang het verdriet toegelaten en doorleeft wordt, blijf je in verbinding ‘met wat is’ en kun je daarna weer goed verder. Gebeurt dit niet; wordt het verdriet ‘buitengesloten’ en wordt er niet gerouwd, dan kan dit ons belemmeren in onze verdere keuzes en levensloop.
Tijdens deze dagen gaan we aan de slag met dit thema, en ontdek je mogelijk welk gevoel van rouw je (nog) niet hebt durven toelaten, of dit misschien binnen je familiesysteem een rol speelt, en hoe je dit alsnog een plek kunt geven.
Ons ego is onze sociale identiteit, ons zelfbeeld, onze rol. Dat kun je zien als een gezond ego, een ‘ik-kracht’ waarmee je jezelf een plek in de wereld en het leven geeft.
Wanneer het ego belast is met allerlei angstgestuurde gedachten (veelal veroorzaakt door conditioneringen en persoonlijk of overgenomen trauma), en we hechten geloof aan die gedachten, wordt het leven een lijdensweg. We zijn dan in weerstand tegen het leven zelf.
Want voor het leven zelf ben je precies goed zoals je bent, hoef je niet je best te doen en hoor je er altijd helemaal bij.
De levenskunst is dan ook om je over te geven aan de stroom van het leven, in plaats van geloof te hechten aan al je gedachten erover.
In elke familie komt in het heden, of ergens in de historielijn, wel daderschap en schuld voor, ook al worden deze vaak verzwegen. Dit kan groot of klein zijn, en in de vorm van o.a. onderdrukking, pesterijen, uitbuiting, onrechtmatig bezit toe-eigenen, oorlogsmisdaden, incest, verkrachting, dood door schuld of moord.
Het vergt moed om op een eerlijke en onbevooroordeelde manier naar daders en slachtoffers te kijken. In onze cultuur hebben we de neiging om een dader te veroordelen, buiten te sluiten en aan de kant van een slachtoffer te gaan staan, vaak vinger-wijzend naar de dader. Maar hebben dader en slachtoffer hier wel baat bij? En is dit het meest helende dat we kunnen doen?
Een familieopstelling laat ons doorgaans iets heel anders zien; namelijk dat daders en slachtoffers pas werkelijk heling ervaren als er onbevooroordeeld gekeken kan worden, en hun hele systeem en omstandigheden betrokken worden in het plaatje. Want wat maakte de dader tot dader? Vaak zien we dat een dader eerst een slachtoffer is geweest voordat hij of zij een dader werd. Dat ontslaat een dader zeker niet van zijn of haar verantwoordelijkheid, maar laat wel zien dat we allemaal mensen zijn die bovendien soms onbewust in dienst kunnen worden genomen door voorouderlijke gebeurtenissen binnen een familiesysteem. En vaak zien we dat een slachtoffer pas werkelijk kan rouwen en kan beginnen met een ingrijpende gebeurtenis een plek te geven, nadat deze gebeurtenis ook volledig en oprecht erkent wordt.
In deze twee dagen gaan we op zoek naar meer inzicht, en werkelijke heling voor (ons eigen) slachtoffer- en daderschap.
Wat zeggen de deelnemers
Indrukwekkend en heftig, maar ook heel mooi en bijzonder. De begeleiding van Elmer Hendrix is erg goed, respectvol en empatisch en hij komt heel snel tot de kern. Goed om te weten is dat er behalve 9 deelnemers met een vraag ook vrij veel anderen bij zijn, die zich beschikbaar stellen als representant. Daar kun je even van schrikken in het begin, maar ondanks de vrij grote groep was er toch een hele veilige sfeer.
Floor Smit 1-daagse FamilieopstellingenZeer indrukwekkend en bijzonder, ben nog steeds in raadselen over wat er allemaal gebeurde.
Sjoerd Kaarsemaker 1-daagse FamilieopstellingenHet was een hele fijne dag. Veilig, met warme en lieve mensen. Elmer Hendrix leidde de dag met heel veel compassie, helderheid en duidelijkheid. Ik heb mijn eureka-moment wel gehad, ook al snapte ik er met mijn hoofd niet veel van. Het zindert nog wel na en geeft me een gevoel van rust. Zeker een aanrader!
Charlotte Derksen 1-daagse FamilieopstellingenHet inbrengen van mijn vraag (zonder dat ik de vraag echt kon benoemen) heeft me een mooi inzicht gegeven met daardoor een gevoel van vrijheid en dankbaarheid. Weer een stap verder in mijn proces. Ook het staan als representant in iemands opstelling heeft me geraakt en erkenning gegeven van een eigen thema.
Gita Siebers Kunstenares, NLP master en opsteller 1-daagse FamilieopstellingenIndrukwekkend. Voor iemand die erg van de feiten is, is deze dag leerzaam en een verheldering op de kijk in het leven.
M. Gerbrands 1-daagse FamilieopstellingenBijzonder om weer te ervaren hoe dat wat gezien wil worden vorm krijgt.
Goede begeleiding. Elmer Hendrix doet precies voldoende, niet teveel en niet te weinig.
Echt heel gaaf, ik dacht een vraag te hebben maar de sessie gaf een totaal ander beeld van mezelf en de werkelijke vraag die in me brandde. Hele emotionele dag maar zeer bevredigend en bevrijdend.
Raimondo Hoogeveen 1-daagse FamilieopstellingenElmer Hendrix is een zeer ervaren en integere familie-opsteller. Het werken met een eigen vraag in een opstelling leverde bijna direct effect op in mijn dagelijks leven en in contact met (belangrijke) anderen. Ik kan deze manier van werken aan jezelf (en daarmee ook voor je familie) aanbevelen aan eenieder die kampt met thema's die steeds terugkeren in je leven en waar je de vinger niet goed achter krijgt.
Denise 1-daagse FamilieopstellingenZeer indrukwekkende ervaring die veel inzicht geeft en in de onderstroom dingen in beweging zet in je leven. Een aanrader voor iedereen die blokkades wil opheffen en zich wil blijven ontwikkelen.
Marien Kwant 1-daagse FamilieopstellingenEen ervaring die nog lastig in woorden te vangen is, maar zeker helpend en verhelderend.
Tonny 1-daagse FamilieopstellingenJe voelt je gelijk welkom. Het fijne en prettige is dat als je ergens geen antwoord op wil geven dat dat ook oke is! Het heeft heel veel losgemaakt bij mij ondanks dat ik heel nuchter ben in dit soort dingen. Zeker een aanrader!
Tanja Piti 1-daagse FamilieopstellingenVoor mij was de dag een intense en inzichtgevende ervaring. Ik was diep geraakt door zowel mijn eigen opstelling als de opstellingen van de andere vraagstellers. Zoveel tranen die gingen stromen, puzzelstukjes die op hun plek vielen, ongelooflijk. De verschuiving in mezelf die nu voelbaar is, ervaar ik als een cadeau. De begeleiding door Elmer Hendrix vond ik heel duidelijk, respectvol en veilig. Ik merkte dat ik in goede handen was. Bewonderenswaardig en fascinerend vond ik, hoe snel Elmer de kern van de vraag te pakken had en daarmee zonder aarzelen aan de slag ging. Hij straalde daarbij veel rust en zelfvertrouwen uit.
Lydia 1-daagse FamilieopstellingenHet was een bijzondere dag. Bij de eerste opstelling dacht ik: dit is helemaal niets voor mij, maar ik werd er toch door gegrepen. Erg emotioneel was ik bij mijn eigen opstelling. Dit had ik niet verwacht omdat ik normaal gesproken niet goed bij mijn gevoel kan komen, maar het gebeurde vanzelf.
Wanda Knaapen 1-daagse FamilieopstellingenHeel prettig en fijn. Goede sfeer. Elmer Hendrix heeft de gave om bijzonder snel tot de essentie komen. Bijna clean en tegelijkertijd waardevol. Indrukwekkend, bevrijdend.
Marcel Heijnes Triggerpoint Reset Therapeut 1-daagse FamilieopstellingenIk vond het een bijzondere dag, maar wel één met veel confrontaties, pijn en verdriet. Het heeft me meer rust gegeven om mijn situatie te accepteren.
Beth Besseling 1-daagse FamilieopstellingenDe 2-daagse familieopstellingen met als thema Bindings- en Verlatingsangst was een helende en inzicht brengende ervaring met zorgvuldigheid, veiligheid en duidelijkheid omgeven.
Elmer Hendrix zijn manier van waarnemen is onovertroffen en zorgt dat de opstelling steeds naar de essentie gaat van wat er werkelijk speelt. Zijn manier van begeleiding is respectvol en rustig. Alles wat er gebeurt doet er toe en heeft betekenis. Mij heeft hij het vertrouwen gegeven ook het laatste stukje van de weg te kunnen afleggen.
De weken voor de 2-daagse Lot & Bestemming kwamen er al mensen en verhalen op mijn pad die als het ware een voorbereiding leken op wat er in deze twee dagen ging gebeuren. Tijdens mijn opstelling gebeurde er zoveel dat ik het nauwelijks kan navertellen. Mijn denken stopte. In de opstelling werd een woede zichtbaar die te herleiden was naar mijn vader en mijn opa. Nu een paar weken later, voel ik dat de woede die ook in mij zat, weg is. En dat voelt onbeschrijfelijk fijn. Ik voel mij geen slecht mens meer en ben verlost van ongezonde ballast. Ik ben Elmer Hendrix (de begeleider) dankbaar voor zijn vakmanschap en voor de veilige en betrouwbare sfeer die hij schept.
Elly Hekman 2-daagse FamilieopstellingenIndrukwekkende 2-daagse over dader- en slachtofferschap mogen meemaken onder de deskundige leiding van Elmer Hendrix. Als iemand een andere opsteller kent die beter thuis is in de materie van dader- en slachtofferdynamieken houd ik me van harte aanbevolen! Ik geloof echter dat Elmer Hendrix in Nederland zijn gelijke niet kent in deze.
Jan Gunther Jeugdhulpverlener en systemisch werker 2-daagse FamilieopstellingenHet pakt de kern en maakt alles zo verbluffend simpel en duidelijk. Het klopt altijd.
(2-daagse familieopstellingen met thema Bindings- en Verlatingsangst)
Bijzonder waardevol, deze 2-daagse familieopstellingen met thema Lot & Bestemming.
Zeer kundig begeleid en keer op keer rakend aan de essentie. Een prachtige ervaring.
Ik was in eerste instantie verbaasd over de grootte van de groep. Wij zaten met 19 mensen in de zaal. De 2-daagse Familieopstellingen met thema Lot & Bestemming heeft mij verrijkt en ik ben nog dichter tot mijzelf gekomen, in de zin van het opnieuw doorleven van mijn innerlijke pijn en het beter accepteren van mijn lot en mijn bestemming. Mooie en hele fijne ontmoetingen. Dank jullie wel!
Antoine Masrom Senior Adviseur Rijksoverheid 2-daagse FamilieopstellingenHeel waardevol. Doordat het een tweedaagse was met thema (Chronische) Ziekte, leek het alsof het nog intenser was. De aanvullingen over het onderwerp, in dit geval ziekte, die in het moment gegeven werden waren heel verhelderend en verdiepend. Dank.
Suzanna Rutgers 2-daagse FamilieopstellingenZeer inzichtelijke en bijzondere 2-daagse familieopstellingen met het thema Lot & Bestemming.
Mijn eigen opstelling heeft voor een soort aardverschuiving in mezelf gezorgd en ook het kijken naar de andere opstellingen was zeer leerzaam en bood vaak herkenning. Elmer Hendrix begeleidt op zo'n heldere, no-bullshit, vriendelijke en humoristische wijze - te gek!
De 2-daagse familieopstellingen met thema Lot & Bestemming was een hele mooie ervaring. Veel intieme, kwetsbare momenten gedeeld met een geweldige groep mensen, met tussendoor verhelderende inzichten van Elmer Hendrix. Bijzonder om mee te maken en een aanrader voor iedereen.
Daniëlle 2-daagse FamilieopstellingenMijn eigen opstelling tijdens de 2-daagse familieopstellingen met thema Burn-out & Stress bracht niet meteen duidelijkheid, maar ik vind de manier waarop Elmer Hendrix de opstellingen leidt zuiver en direct. Het heeft me weer herinnerd aan de essentie van het leven.
Joop Bensdorp 2-daagse FamilieopstellingenDit was mijn eerste kennismaking met familieopstellingen (ik werk wel dagelijks met gezinnen middels systemisch werken). De 2-daagse familieopstellingen met thema Burn-out & Stress vond ik erg indrukwekkend en het heeft veel bij mezelf los gemaakt, op een positieve manier. Zeer waardevol en een mooie kennismaking voor de opleiding Familieopstellingen waar ik mee ga starten dit jaar.
Ook mensen die de opleiding niet gaan doen, kan ik aanraden de tweedaagse een keer te volgen.
Tijdens deze 2- daagse familieopstellingen met thema Lot & Bestemming werden er veel thema's aangeraakt, ook mijn eigen thema's. Mooie inzichten gekregen en de begeleiding door Elmer Hendrix was heel professioneel, helder en zuiver wat ik heel prettig vond.
Chantal Veehof 2-daagse FamilieopstellingenHet waren zeer indrukwekkende dagen, deze 2-daagse familieopstellingen met thema Samengestelde Gezinnen.
Fijn om met een thema bezig te zijn, het lijkt gelijk meer diepgang te krijgen.
Daarbij was ik weer onder de indruk van de ambacht waarmee Elmer Hendrix de opstellingen begeleidt, en hoe hij zo'n veilige bedding neer kan zetten waardoor er een heel open sfeer was. Ik vond het ook heel bijzonder dat ik een opstelling voor een ander gezin in kon brengen. Dit heeft veel opgeleverd.
Geweldig. De 2-daagse Familieopstellingen met thema Lot & Bestemming is een aanrader voor iedereen die meer inzicht wil krijgen in zijn/haar eigen leven. Geeft helderheid, stukje verlichting en kracht.
Batti 2-daagse FamilieopstellingenBinnen een vertrouwde en veilige omgeving heeft mijn ziel weer wat meer ruimte gekregen. In mijn beleving is de 2-daagse Familieopstellingen met thema (Chronische) ziekten ver-rijkend en helend en een must voor iedereen die persoonlijk wil groeien en ontwikkelen.
Dank je wel Elmer Hendrix, Angeli Basten en het Grote Geheel.
Veelgestelde vragen (FAQ)
-
Wat is een familieopstelling en wat heb ik eraan?
Een familieopstelling is een werkvorm waarin belastende patronen, die in een familie kunnen voorkomen, zichtbaar gemaakt kunnen worden.
Iemand die voor een familieopstelling komt, loopt doorgaans tegen iets aan. Bijvoorbeeld: zijn of haar draai niet kunnen vinden in het leven, geen levensdoel voelen, geen geschikte partner kunnen vinden, een moeizame relatie met een of beide ouders hebben, een misplaatste grote verantwoordelijkheid voelen voor iemand (partner, ouders e.d.), een trauma of traumatische jeugd hebben doorgemaakt enz. enz.
Vaak zit er onder het probleem een dieper en onbewust patroon of verstrikking, dat soms al generaties lang kan bestaan. Zo'n patroon of verstrikking wordt net zo lang (onbewust) doorgegeven totdat het in iemand 'bewust wordt' en deze persoon de cirkel kan doorbreken. Dit geeft voor voor jou als vraaginbrenger vrijheid en opluchting, maar kan ook doorwerken in je hele familiesysteem.
Tijdens een famlilieopstelling waar deze patronen zichtbaar worden, kunnen er door de begeleider interventies gedaan worden, die maken dat je je van deze patronen los kan maken. -
Wat brengt een familieopstelling mij?
Een familieopstelling kan je heel veel brengen. Hieronder hebben we wat voorbeelden opgesomd:
- Het kan je bevrijden van belemmerende patronen, zowel privé als in het werk.
- Het helpt je om in een gezonde verbinding komen met je ouders, kinderen of andere familieleden.
- Het kan je inzicht geven in familieconflicten en hoe daar op een goede manier mee om te kunnen gaan.
- Het kan je duidelijkheid geven over je partnerrelatie. Is verbinding en liefde (weer) mogelijk?
- Het kan je inzicht geven over het wel of niet aangaan van een partnerrelatie.
- Je (weer) verbonden voelen met andere mensen en met het leven.
- Het kan je helpen om je draai of het doel in je leven te vinden.
- Het kan je inzicht en een impuls geven in je werksituatie of eigen bedrijf.
- Het kan je inzicht geven, en beweging brengen in onverklaarbare gevoelens van angst, verdriet, woede, schuldgevoelens of het gevoel er niet bij te horen.
- Het kan inzicht geven en beweging brengen in verslavingen of in overheersende seksuele gevoelens.
- Het kan je helpen wanneer je last hebt van depressies, een psychische aandoening of suïcidale neigingen hebt, en hier heel graag meer grip op en inzicht in wil krijgen.
- Als je last hebt van fysieke klachten of een chronische ziekte en nog niets echt geholpen heeft.
- Het kan je inzichten geven als lid van een samengesteld gezin, waarbinnen je spanningen en problemen ervaart.
- Het kan verheldering geven aan iedereen die al veel persoonlijk werk heeft verricht maar het gevoel heeft nog niet bij de kern te zijn uitgekomen.
- Ook kan het verhelderende inzichten geven aan ouders die een vraag kunnen inbrengen voor hun kind dat vastloopt en/of moeilijk uit belemmerende patronen kan komen, thuis of op school. Het kind hoeft overigens zelf niet bij de opstelling aanwezig te zijn.
-
Hoe werkt een familieopstelling?
Een opstelling is een zeer concrete werkvorm. Het feit dat niemand precies weet hoe een opstelling nu eigenlijk werkt, dat niemand weet hoe het mogelijk is dat een representant in een opstelling (bijna als vanzelf) bewogen wordt en nauwkeurige informatie heeft over de persoon die gerepresenteerd wordt, maakt het niet minder concreet. Het is moeilijk uit te leggen wat het precies is en daarmee hebben sommige mensen misschien de neiging om te denken dat het zweverig is, maar iedereen die erbij aanwezig is ervaart hoe duidelijk en 'aards' een familieopstelling in zijn werk gaat.
En al is het moeilijk te verklaren hoe een familieopstelling werkt, gelukkig hoeven we ook niet te weten waarom het werkt om er mee te kunnen werken. Vergelijk het maar met zwaartekracht of electriciteit. Het is nog steeds niet helemaal duidelijk hoe het werkt of wat dat precies is, maar desondanks kunnen we het zeer goed waarnemen én ermee werken en het toepassen. -
Hoeveel familieopstellingen heb ik nodig?
Zo gemiddeld hebben de meeste mensen genoeg aan één tot drie opstellingen (in totaal), maar er zijn ook wel uitschieters. Het hangt er natuurlijk ook van af hoe ‘belast’ je bent, hoeveel trauma’s je hebt opgelopen in het leven.
Over het algemeen brengt één opstelling al aardig wat inzicht en beweging teweeg bij je, en dat heeft tijd nodig om te bezinken.
Een opstelling brengt ook vaak een proces op gang, en dat proces heeft ook zijn eigen tijd nodig. Te snel een opstelling erna doen zou dat proces kunnen verstoren. Wanneer na verloop van tijd het proces lijkt te blokkeren, is het misschien de juiste tijd om weer een opstelling te doen.
-
Moet ik een duidelijke vraag hebben voor een familieopstelling?
Voor een eigen opstelling is het belangrijk dat je een vraag hebt, maar de vraag hoeft zeer zeker niet duidelijk of helder te zijn.
De vraag, het thema, dat wat jou belemmert, daar waar jij tegenaan loopt in het leven dient voor jou belangrijk te zijn. Ook wanneer dat ‘alleen maar’ een gevoel is, zoals bijvoorbeeld schaamte, angst, depressie, onzekerheid. Overigens kunnen vragen ook werkgerelateerd (stress, burn-out) en ziektegerelateerd zijn, of gaan over thema’s zoals adoptie en/of samengestelde gezinnen.
-
Wat is het verschil tussen een 1-daagse en 2-daagse Familieopstellingen?
Een 1-daagse Familieopstellingen is er voor iedereen die graag een eigen opstelling wil, en/of graag wil ervaren wat familieopstellingen nu eigenlijk zijn.
Tijdens een 2-daagse Familieopstellingen is er extra veel tijd en ruimte om opstellingen te ervaren, maak je meer opstellingen mee en kan de ervaring zich nog meer verdiepen. Door de opstellingen van anderen word je zelf vaak ook geraakt, en kunnen er al processen bij je in gang gezet worden.
Ook wordt er voor een 2-daagse soms een thema gekozen, waardoor mensen met gelijke vragen en thematiek elkaar ontmoeten, uitwisselen, mee-resoneren en leren van elkaars opstellingen. -
Moet mijn familie erbij aanwezig zijn?
Nee, je familie hoeft daar niet bij aanwezig te zijn.
Wanneer we de familie opstellen, gebruiken we representanten voor je familieleden. Representanten hebben geen voorkennis van de persoon die ze representeren en kunnen daardoor heel zuiver waarnemen wat er in de diepte speelt, waar het echt over gaat.
Als bijvoorbeeld je echte moeder in de opstelling zou staan, worden haar eigen trauma’s vaak niet zichtbaar uit zelfbehoud, en zonder dat ze zich daarvan bewust is. Een representant echter, ervaart juist die verborgen trauma’s, hoeft deze niet terug te houden, en geeft dus een veel accurater beeld van de realiteit. -
Mag mijn familie erbij aanwezig zijn?
Er is niets op tegen om samen met een familielid te komen naar een familieopstelling. Het kan juist heel steunend zijn en verhelderd werken om de opstelling van, en met elkaar, mee te maken. Als je samen met een familielid komt, kunnen beiden (indien gewenst) een eigen opstelling krijgen, wat nog meer inzicht in de familie-dynamieken kan geven.
Echter, of het goed is voor je om samen met je moeder, vader, partner, zus, broer, tante etc. te komen, is helemaal afhankelijk van de band die er tussen jullie beiden is. Wat belangrijk is, en een leidraad kan zijn, is of de aanwezigheid van de ander ontspannend, of juist verkrampend werkt. Het is namelijk van belang dat je alles kan uiten dat geuit wil worden, en dat de ander daarin geen belemmering vormt. Je kunt dit dan ook altijd zelf het beste navoelen en beslissen. -
Hoe moet ik mij voorbereiden op een familieopstelling?
Voor de workshop is het prettig om zoveel mogelijk feitelijke informatie over je familie van herkomst te verzamelen. Dit geldt zowel als jouw vraag of thema direct gerelateerd is aan je familie van herkomst, als wanneer het een hele andere vraag betreft die bijvoorbeeld betrekking heeft op je huidige gezin, je relatie (of de afwezigheid daarvan), emotionele of psychische problemen, ziekte enzovoort.
Praat (voor zover dat kan) met je ouders of met andere familieleden om te achterhalen of er misschien vroegere gebeurtenissen zijn voorgevallen waarvan je nog geen weet had. Denk aan miskramen, abortussen, geadopteerde of afgestane kinderen, (ernstige) lichamelijke of geestelijke ziektes in de familie, alcoholisme, ongelukken, gebeurtenissen in de oorlog, familievetes, familiegeheimen, enzovoort.
Zoek in de directe bloedlijn; ouders, broers en zussen van je ouders, opa’s en oma’s en eventueel nog verder terug.
Meestal (zeker als het al langer geleden is en het niet zo direct van betrekking is op henzelf) vinden familieleden het fijn om over vroeger te vertellen.En al is het fijn om die informatie achter de hand te hebben, het is niet noodzakelijk om uitgebreide informatie te hebben om een opstelling te kunnen doen. Niet iedereen beschikt (meer) over de mogelijkheid om aan informatie te komen. Ook zonder die feiten kunnen we goed aan het werk gaan.
-
Kan ik ook alleen meedoen als toeschouwer tijdens een familieopstelling?
Ja, dat kan. Je kunt je gewoon aanmelden als deelnemer, dus ook als je alleen maar wilt komen kijken en ervaren wat familieopstellingen nu eigenlijk zijn.
Mocht tijdens de dag toch behoefte onstaan aan een eigen opstelling, dan blijft de mogelijkheid open om een vraag in te brengen als je dat zou willen. -
Kan ik ook alleen meedoen als representant tijdens een familieopstelling?
Ja, dat kan. Je kunt je gewoon aanmelden als deelnemer, maar het is niet verplicht om een eigen opstelling te doen. Je kunt die dag dan gewoon meedoen als representant.
Mocht tijdens de dag toch behoefte onstaan aan een eigen opstelling, dan blijft de mogelijkheid open om een vraag in te brengen als je dat zou willen. -
Kan ik een opstelling voor een ander doen?
Dat kan, maar uitsluitend wanneer het een eigen kind betreft (zie ook: Kan ik ook een opstelling voor mijn kind doen?) of wanneer de persoon in kwestie daar expliciet toestemming voor gegeven heeft.
-
Kan ik ook een opstelling voor mijn kind doen?
Een ouder kan en mag altijd een opstelling doen voor haar of zijn kind. De leeftijd van het kind maakt niet uit (tussen 0 en 83...). Het is niet noodzakelijk dat beide ouders aanwezig zijn bij een opstelling voor een kind, en het kind zelf hoeft ook niet bij de opstelling aanwezig te zijn.
-
Kun je ook opstellingen met kinderen doen? En wat is dan een geschikte leeftijd?
Ja, er kunnen zeker ook opstellingen met kinderen gedaan worden. In ons aanbod kan dit bijvoorbeeld tijdens een 1-daagse Familieopstellingen in een groep. De leeftijd en mate van volwassenheid van de kinderen is wel bepalend of deze vorm geschikt is. Voor een kind is het mogelijk om zelf aanwezig te zijn bij de opstelling vanaf de leeftijd van ongeveer 15 - 17 jaar* (afhankelijk van de ontwikkeling en behoefte van het kind), en onder begeleiding van de ouder(s) of verzorger(s). De behoefte en grenzen van het kind staan hierbij altijd voorop.
Verder is het altijd mogelijk voor de ouders/verzorgers om een opstelling voor hun kind te doen zonder dat het kind aanwezig is. Overigens is het aan te raden om eerst als ouders zelf aan de slag te gaan, omdat veel thema’s waar kinderen mee kunnen worstelen voortkomen uit (onbewuste) belastingen in het familiesysteem.
* Er kan ook met veel jongere kinderen gewerkt worden, maar dit vraagt een andere aanpak en wordt bijvoorbeeld aangeboden door een aantal systemisch werkende kindercoaches.
-
Kan ik ook een opstelling doen over mijn 'samengesteld gezin'?
Natuurlijk, ook een samengesteld gezin kan worden opgesteld. Los van de vraag of betrokkenen elkaar mogen en van goede wil zijn, komen in een samengesteld gezin vaak spanningen voor. Buiten het samengestelde gezin is er meestal sprake van een of meerdere ex-partners; de biologische ouder van het kind / de kinderen. Door middel van een opstelling kunnen de onbewuste dynamieken die er spelen zichtbaar worden. En door middel van interventies die binnen de opstelling worden toegepast, kan de invloed van deze dynamieken bewuster en kleiner worden.
-
Ik ken (één van) mijn biologische ouders niet, kan ik dan toch een opstelling doen?
Jazeker, voor de opstelling maakt dat niets uit.
-
Ik ben geadopteerd, kan ik dan toch een opstelling doen?
Jazeker, voor de opstelling maakt dat niets uit. Hetzelfde geldt voor pleegkinderen, pleegouders en adoptieouders.
Overigens kunnen pleegouders en adoptieouders ook opstellingen doen voor hun pleeg- of adoptiekind. -
Zijn er contra-indicaties, wanneer is een opstelling af te raden?
Bij psychische aandoeningen en het gebruik van psychofarmaca (zoals bijvoorbeeld anti-psychotica) is het wellicht raadzaam om met de behandelende arts te overleggen of een familieopstelling op dit moment een goed idee is. Verder zijn er wat ons betreft geen contra-indicaties.
-
Hoe staat het met privacy en veiligheid binnen de groepen?
De veiligheid en privacy van de cliënten hebben wij hoog in het vaandel staan en we doen er alles aan om deze te waarborgen. Dit wordt doorgaans ook zo door de deelnemers ervaren en aan ons teruggekoppeld.
-
Ik voel me niet zo op mijn gemak in groepen, kan ik ook een individuele opstelling krijgen?
Nee, niet meer bij ons. Sinds eind 2019 vinden er geen consulten meer plaats voor particulieren binnen het IVSW.
Voor individuele systemische consulten verwijzen we graag door naar de praktijk van onze co-trainer Mieke Kox in Uden. Zie voor meer informatie: Centrum van Verbinders. -
Hoe gaat het verder na een opstelling? Is er ook nazorg?
Het is na een opstelling uiteraard altijd mogelijk om contact met ons op te nemen om een en ander nog na te bespreken.
-
Zijn familieopstellingen ook te combineren met andere vormen van therapie?
Jazeker. Wij kunnen geen therapie bedenken die conflicteert met familieopstellingen.
-
Ik wil kijken naar mijn relatie, moet mijn partner daar ook bij zijn?
Het beste is het wanneer de partner daarbij aanwezig is, maar het kan ook zonder. Wanneer de partner er toestemming voor geeft kunnen we ook naar zijn of haar deel van het thema of probleem kijken. Wanneer de partner géén toestemming geeft, kun je alleen naar je eigen deel van het relatiethema of probleem kijken. En ook dat kan heel veel inzicht geven.
-
Worden familieopstellingen vergoed door de ziektekostenverzekering?
Nee, over het algemeen niet. Niettemin kan het zinvol zijn om een factuur toch in te sturen. Hoe meer mensen dit voorleggen aan hun ziektekostenverzekeraar, des te meer kans dat een verzekeraar besluit dit in het pakket op te nemen.
-
Ik heb een dringende vraag en wil snel terecht voor een familieopstelling. Wat kan ik doen?
Als je op zoek bent naar een familieopstelling, kun je daarvoor terecht in onze 1- en 2-daagse workshops Familieopstellingen. Zie hier voor de data:
FamilieopstellingenDe workshops zitten vrij snel vol, maar het is vaak nog wel mogelijk om je voor een wachtlijst aan te melden. We nemen dan direct contact met je op als er een plek is vrijgekomen.
Als je echt omhoog zit en graag zo snel mogelijk aan de slag wilt, kunnen we je ook doorverwijzen naar collega’s die door ons opgeleid zijn en met wie we samenwerken.
Aanmelden workshop Familieopstellingen
Hieronder kun je je aanmelden.
Als je vaker activiteiten bij ons hebt gevolgd en een account hebt aangemaakt, kun je hier inloggen en je aanmelden voor de datum van je keuze.
Ben je (oud-)student van IVSW en wil je je als representant aanmelden? Klik dan rechtsboven in de website op 'Mijn IVSW', log in, en kijk in het besloten portaal voor (oud-)studenten onder 'Representant zijn'.
Wat zeggen de deelnemers
-
Het is wonderlijk dat representanten zo helder laten zien welke verstrikkingen, buitengesloten leden en onnatuurlijke ordeningen er in families aanwezig zijn . De sterke behoefte van ieder om het geheel weer stromend te krijgen door integratie blijft mooi om te zien en ervaren. (2-daagse Familieopstellingen met thema Chronische Ziekte)
Eveline Blom 2-daagse Familieopstellingen -
Een ervaring die nog lastig in woorden te vangen is, maar zeker helpend en verhelderend.
Tonny 1-daagse Familieopstellingen -
De opleiding Familieopstellingen is voor mij van onschatbare waarde geweest op mijn pad naar bewustwording. Het geeft inzichten in je eigen patronen en verstrikkingen en het verandert onherroepelijk de wijze waarop je in het nu in de wereld staat, naar je eigen familiesysteem en mensen in het algemeen kijkt.
Marijke Lucassen Trainer/coach en stembevrijder Opleiding Familieopstellingen -
Geweldige opleiding! Onuitwisbare ervaring. Dank daarvoor.
Suzanna Rutgers Opleiding Familieopstellingen -
De tweedaagse training was voedend voor mij. De informatie was praktisch en goed gestructureerd waardoor ik het goed kon opnemen. De al aanwezige kennis in mij, werd netjes op een rij gezet. Ik dacht dat er alleen goede leraren waren in het buitenland. Eindelijk een goede training in het Nederlands!
Janneke Venema Lichaamsgericht therapeut Vind je Balans -
Op een vraag die in me leefde heb ik in korte tijd inzicht gekregen zonder veel woorden. Mijn kern werd geraakt. Inzicht en dankbaarheid.
Annemarie Heijnen 1-daagse Familieopstellingen