Systemisch werk is een werkvorm waarbij niet alleen de mens zelf, maar het totale systeem waarbinnen iemand functioneert in ogenschouw genomen wordt. We hebben het hier altijd over sociale systemen, zoals bijvoorbeeld een familie, een organisatie, een vereniging, een maatschappij enzovoort.
Alle sociale systemen blijken aan een aantal wetmatigheden te moeten voldoen, zoals een juiste ordening, om goed te kunnen functioneren. Als er ergens in een systeem (bijv. een familie) een disbalans is ontstaan, kan dat zijn uitwerking hebben op verschillende individuen binnen dat systeem. Zo kan een depressie of iemands onvermogen om een goede relatie op te bouwen, mogelijk een oorzaak hebben in iets dat al veel eerder bij voorouders is ontstaan. Omdat dit bijna altijd onbewust is, zijn er interventies nodig (bijvoorbeeld door middel van een opstelling) om de balans weer te herstellen.
Een familieopstelling is een werkvorm waarbinnen belastende patronen, die in een familie kunnen voorkomen, zichtbaar gemaakt kunnen worden.
De cliënt die voor een familieopstelling komt, zit vaak (onbewust) gevangen in zo’n patroon. Omdat de belastende patronen zichtbaar gemaakt zijn, kunnen er door de begeleider interventies gedaan worden, die maken dat de cliënt zich van deze patronen los kan maken.
Een organisatieopstelling is een werkvorm waarbinnen belastende patronen, die binnen organisaties kunnen voorkomen, zichtbaar gemaakt kunnen worden.
Deze patronen bevinden zich in het ‘onbewuste’ van een organisatie, en toont zich aan de oppervlakte middels symptomen, zoals:
Wanneer deze belastende patronen door een opstelling zichtbaar gemaakt zijn, heeft de cliënt (vaak een bestuurslid, een directeur, een leidinggevende) inzicht gekregen in de diepere oorzaak van het probleem, en kan dan vervolgens vanuit zijn of haar eigen expertise handelend optreden.
Systemisch werk is een benadering en een zienswijze: het kijkt op een bepaalde manier naar sociale systemen (een familie, een organisatie, een maatschappij).
Uit die manier van kijken zijn een aantal wetmatigheden (her-)ontdekt waaraan die systemen dienen te voldoen om goed te kunnen functioneren. Wanneer er een verstoring opgetreden is binnen die wetmatigheden kan zich dat uiten in belastende symptomen, die belastende patronen binnen een sociaal systeem kunnen veroorzaken.
Zo kunnen gebeurtenissen binnen een familie van generaties lang terug, bijvoorbeeld oorlogsmisdaden, misbruik, criminaliteit, uitbuiting, abortus, echtscheiding, enzovoort, vaak volledig onbewust in de familie blijven doorwerken en zijn er patronen ontstaan die alle leden van een familie in meer of mindere mate beïnvloeden.
Een familieopstelling is een hele praktische werkvorm waarin die belastende patronen zichtbaar kunnen worden, waardoor het voor de cliënt mogelijk is om zich daarvan vrij te maken.
Je zou het verschil tussen systemisch werk en familieopstellingen kunnen vergelijken met het verschil tussen psychologie en psychotherapie;
Psychologie is de studie die gaat over geest, gedrag en mensen: over wie we zijn, hoe we denken en voelen en waarom wij bepaalde beslissingen wel of niet nemen.
Psychotherapie is een werkvorm waarin er met cliënten gewerkt wordt om hen te helpen met het oplossen of kunnen hanteren van hun problemen.
Een familieopstelling is een dynamisch soort ‘tableau vivant’ waarin de leden van een familiesysteem worden gerepresenteerd door personen die zich daarvoor beschikbaar stellen: de ‘representanten’. De opgestelde personen zijn dus niet de echte familieleden.
Bij ons instituut werkt het zo dat er tijdens een dag familieopstellingen naast deelnemers die een vraag willen inbrengen, altijd ook representanten aanwezig zijn die bij ons de opleiding doen of gedaan hebben.
Behalve deze ervaren representanten kunnen ook de deelnemers zelf uitgenodigd worden om representant te zijn in de opstelling van andere deelnemers. Dit is overigens geheel vrijwillig.
Het representant-zijn is sowieso een bijzondere ervaring die op zich al het een en ander in beweging kan brengen.
Het bijzondere van familieopstellingen is dat representanten niets hoeven te kunnen of te weten. Sterker nog, hoe minder ze weten, des te beter het vaak werkt.
Wanneer je als representant uitgenodigd wordt om een plek in de ruimte te vinden, word je ‘bewogen’. Het is moeilijk voor te stellen als je dat nog nooit ervaren hebt, maar dat is wat er gebeurt. Je wordt bewogen naar een bepaalde plek toe (of je blijft bewegen), je kan naar de grond getrokken worden, je kan gaan wankelen, allerlei emoties ervaren (verdriet, boosheid, angst).
Ook kan je ineens iets weten over een andere representant of over het familiesysteem wat je onmogelijk kón weten… je ervaart dus via je lichaam en je geest.
We weten niet hoe het mogelijk is dat dit zo werkt, en wij vinden dat ook volstrekt onbelangrijk. Zolang we er maar mee werken kunnen.
Belangrijk is nog om te realisteren dat iedereen dit kan, én dat het ongevaarlijk is. Ook al kun je veel ervaren tijdens het representeren, wanneer je er weer ‘uitstapt’ is het voorbij. Wanneer je dan toch nog het een en ander blijft voelen, zijn dat bijna altijd je eigen thema’s die mee resoneren, en dus van jou zijn. En dat is altijd een cadeautje….
Als je kennis wilt opdoen over systemisch werk, is de tweedaagse cursus ‘Vind je Balans’ een hele zinvolle start.
Wanneer je aan een eigen thema wilt werken, kun je je het beste inschrijven als deelnemer voor een 1-daagse of een 2-daagse Familieopstellingen. Tijdens zo'n dag (of dagen) maak je meerdere opstellingen van andere deelnemers mee, en is er, wanneer je dat wenst, ook ruimte om jouw eigen vraag in te brengen.
Een 1-daagse Familieopstellingen is er voor iedereen die graag een eigen opstelling wil, en/of graag wil ervaren wat familieopstellingen nu eigenlijk zijn.
Tijdens een 2-daagse Familieopstellingen is er extra veel tijd en ruimte om opstellingen te ervaren, maak je meer opstellingen mee en kan de ervaring zich nog meer verdiepen. Door de opstellingen van anderen word je zelf vaak ook geraakt, en kunnen er al processen bij je in gang gezet worden. Ook wordt er voor een 2-daagse vaak een thema gekozen, waardoor mensen met gelijke vragen en thematiek elkaar ontmoeten, uitwisselen, mee-resoneren en leren van elkaars opstellingen.
Een opstelling is een zeer concrete werkvorm. Het feit dat niemand precies weet hoe een opstelling nu eigenlijk werkt, dat niemand weet hoe het mogelijk is dat een representant in een opstelling bewogen wordt en nauwkeurige informatie heeft over de persoon die gerepresenteerd wordt, maakt het niet minder concreet.
En gelukkig hoeven we ook niet te weten hóe het werkt om er mee te kunnen werken. Vergelijk het maar met zwaartekracht. Het is nog steeds niet zeker hoe dat werkt, maar desondanks kunnen we het zeer goed waarnemen én er mee werken…
Zo gemiddeld hebben de meeste mensen genoeg aan één tot drie opstellingen (in totaal), maar er zijn ook wel uitschieters.
Het hangt er natuurlijk ook van af hoe ‘belast’ je bent, hoeveel trauma’s je hebt opgelopen in het leven.
Over het algemeen brengt één opstelling al aardig wat inzicht en beweging teweeg bij je, en dat heeft tijd nodig om te bezinken.
Een opstelling brengt ook vaak een proces op gang, en dat proces heeft ook zijn eigen tijd nodig. Te snel een opstelling erna doen zou dat proces kunnen verstoren. Wanneer na verloop van tijd het proces lijkt te blokkeren, is het misschien de juiste tijd om weer een opstelling te doen.
Voor een eigen opstelling is het belangrijk dat je een vraag hebt, maar de vraag hoeft zeer zeker niet duidelijk of helder te zijn.
De vraag, het thema, dat wat jou belemmert, daar waar jij tegenaan loopt in het leven dient voor jou belangrijk te zijn. Ook wanneer dat ‘alleen maar’ een gevoel is, zoals bijvoorbeeld schaamte, angst, depressie, onzekerheid.
Overigens kunnen vragen ook werkgerelateerd (stress, burn-out) en ziekte gerelateerd zijn, of met thema’s zoals adoptie en/of samengestelde gezinnen.
Voor de workshop is het prettig om zoveel mogelijk feitelijke informatie over je familie van herkomst te verzamelen. Dit geldt zowel als jouw vraag of thema direct gerelateerd is aan je familie van herkomst, als wanneer het een hele andere vraag betreft die bijvoorbeeld betrekking heeft op je huidige gezin, je relatie (of de afwezigheid daarvan), emotionele of psychische problemen, ziekte enzovoort.
Praat (voor zover dat kan) met je ouders of met andere familieleden om te achterhalen of er misschien vroegere gebeurtenissen zijn voorgevallen waarvan je nog geen weet had. Denk aan miskramen, abortussen, geadopteerde of afgestane kinderen, (ernstige) lichamelijke of geestelijke ziektes in de familie, alcoholisme, ongelukken, gebeurtenissen in de oorlog, familievetes, familiegeheimen, enzovoort.
Zoek in de directe bloedlijn; ouders, broers en zussen van je ouders, opa’s en oma’s en eventueel nog verder terug.
Meestal (zeker als het al langer geleden is en het niet zo direct van betrekking is op henzelf) vinden familieleden het fijn om over vroeger te vertellen.
En als is het fijn om die informatie achter de hand te hebben, het is niet noodzakelijk om uitgebreide informatie te hebben om een opstelling te kunnen doen. Niet iedereen beschikt (meer) over de mogelijkheid om aan informatie te komen. Ook zonder die feiten kunnen we goed aan het werk gaan.
Ja dat kan. Je kunt je gewoon aanmelden als deelnemer, dus ook als je alleen maar wilt komen kijken en ervaren wat familieopstellingen nu eigenlijk zijn.
Mocht tijdens de dag toch behoefte onstaan aan een eigen opstelling, dan blijft de mogelijkheid open om een vraag in te brengen als je dat zou willen.
Ja, dat kan. Je kunt je gewoon aanmelden als deelnemer, maar het is niet verplicht om een eigen opstelling te doen. Je kunt die dag dan gewoon meedoen als representant.
Mocht tijdens de dag toch behoefte onstaan aan een eigen opstelling, dan blijft de mogelijkheid open om een vraag in te brengen als je dat zou willen.
Jazeker, voor de opstelling maakt dat niets uit.
Jazeker, voor de opstelling maakt dat niets uit. Hetzelfde geldt voor pleegkinderen, pleegouders en adoptieouders.
Overigens kunnen pleegouders en adoptieouders ook opstellingen doen voor hun pleeg- of adoptiekind.
Bij psychische aandoeningen en het gebruik van psychofarmaca (zoals bijvoorbeeld anti-psychotica) is het wellicht raadzaam om met de behandelende arts te overleggen of een familieopstelling op dit moment een goed idee is. Verder zijn er wat ons betreft geen contra-indicaties.
De veiligheid en privacy van de cliënten hebben wij hoog in het vaandel staan en we doen er alles aan om deze te waarborgen. Dit wordt doorgaans ook zo door de deelnemers ervaren en aan ons teruggekoppeld.
Nee, niet meer bij ons. Sinds eind 2019 vinden er geen consulten meer plaats voor particulieren binnen het IVSW.
Voor individuele systemische consulten verwijzen we graag door naar de praktijk van onze co-trainer Mieke Kox in Uden. Zie voor meer informatie: Centrum van Verbinders
Het is na een opstelling uiteraard altijd mogelijk om contact met ons op te nemen om een en ander nog na te bespreken.
Jazeker. Wij kunnen geen therapie bedenken die conflicteert met familieopstellingen.
Nee, over het algemeen niet. Niettemin kan het zinvol zijn om een factuur toch in te sturen. Hoe meer mensen dit voorleggen aan hun ziektekostenverzekeraar, des te meer kans dat een verzekeraar besluit dit in het pakket op te nemen.
Nee, je familie hoeft daar niet bij aanwezig te zijn.
Wanneer we de familie opstellen, gebruiken we representanten voor je familieleden. Representanten hebben geen voorkennis van de persoon die ze representeren en kunnen daardoor heel zuiver waarnemen wat er in de diepte speelt, waar het echt over gaat.
Als bijvoorbeeld je echte moeder in de opstelling zou staan, worden haar eigen trauma’s vaak niet zichtbaar uit zelfbehoud, en zonder dat ze zich daarvan bewust is. Een representant echter, ervaart juist die verborgen trauma’s, hoeft deze niet terug te houden, en geeft dus een veel accurater beeld van de realiteit.
Er is niets op tegen om samen met een familielid te komen naar een familieopstelling. Het kan juist heel steunend zijn en verhelderd werken om de opstelling van, en met elkaar, mee te maken. Als je samen met een familielid komt, kunnen beiden (indien gewenst) een eigen opstelling krijgen, wat nog meer inzicht in de familie-dynamieken kan geven.
Echter, of het goed is voor je om samen met je moeder, vader, partner, zus, broer, tante etc. te komen, is helemaal afhankelijk van de band die er tussen jullie beiden is. Wat belangrijk is, en een leidraad kan zijn, is of de aanwezigheid van de ander ontspannend, of juist verkrampend werkt. Het is namelijk van belang dat je alles kan uiten dat geuit wil worden, en dat de ander daarin geen belemmering vormt. Je kunt dit dan ook altijd zelf het beste navoelen en beslissen.
Dat kan, maar uitsluitend wanneer het een eigen kind betreft (zie ook: Kan ik ook een opstelling voor mijn kind doen?) of wanneer de persoon in kwestie daar expliciet toestemming voor gegeven heeft.
Een ouder kan en mag altijd een opstelling doen voor haar of zijn kind. De leeftijd van het kind maakt niet uit (tussen 0 en 83...). Het is niet noodzakelijk dat beide ouders aanwezig zijn bij een opstelling voor een kind, en het kind zelf hoeft ook niet bij de opstelling aanwezig te zijn.
Ja, er kunnen zeker ook opstellingen met kinderen gedaan worden. In ons aanbod kan dit kan bijvoorbeeld tijdens een 1-daagse Familieopstellingen in een groep. De leeftijd en mate van volwassenheid van de kinderen is wel bepalend of deze vorm geschikt is. Voor een kind is het mogelijk om vanaf de leeftijd van ongeveer 15 - 17 jaar* (afhankelijk van de ontwikkeling en behoefte van het kind), en onder begeleiding van de ouder(s) of verzorger(s), zelf aanwezig te zijn bij de opstelling. De behoefte en grenzen van het kind staan hierbij altijd voorop.
Verder is het altijd mogelijk voor de ouders/verzorgers om een opstelling voor hun kind doen zonder dat het kind aanwezig is. Overigens is het aan te raden om eerst als ouders zelf aan de slag te gaan, omdat veel thema’s waar kinderen mee kunnen worstelen voortkomen uit (onbewuste) belastingen in het familiesysteem.
* Er kan ook met veel jongere kinderen gewerkt worden, maar dit vraagt een andere aanpak en wordt bijvoorbeeld aangeboden door een aantal systemisch werkende kindercoaches.
Natuurlijk, ook een samengesteld gezin kan worden opgesteld. Los van de vraag of betrokkenen elkaar mogen en van goede wil zijn, komen in een samengesteld gezin vaak spanningen voor. Buiten het samengestelde gezin is er meestal sprake van een of meerdere ex-partners; de biologische ouder van het kind / de kinderen. Door middel van een opstelling kunnen de onbewuste dynamieken die er spelen zichtbaar worden. En door middel van interventies die binnen de opstelling worden toegepast, kan de invloed van deze dynamieken bewuster en kleiner worden.
Het beste is het wanneer de partner daarbij aanwezig is, maar het kan ook zonder. Wanneer de partner er toestemming voor geeft kunnen we ook naar zijn of haar deel van het thema of probleem kijken. Wanneer de partner géén toestemming geeft, kun je alleen naar je eigen deel van het relatiethema of probleem kijken. En ook dat kan heel veel inzicht geven.
De training Vind je Balans (in leven en in familie) heeft als doel je om een dieper inzicht te krijgen in de meer onbewuste ‘lagen’ van sociale systemen zoals gezinnen en families, en in wat mogelijke oorzaken kunnen zijn van problemen en verstoringen.
Door de nieuwe inzichten en ervaringen zul je beter in staat zijn om je eigen (en juiste) plek binnen je leven, je relatie, je gezin van herkomst en in je huidige gezin in te nemen. Ook is er ruimte voor veel persoonlijke vragen, zodat de opgedane kennis meteen heel praktisch en levendig wordt.
De training kan je ook een voorproefje geven op de opleiding Familieopstellingen. De theoretische kennis over sociale systemen die in de opleiding Familieopstellingen uitgebreid behandeld zal worden, komt hier ook (wat compacter) aan bod. Mocht je er over denken om de opleiding Familieopstellingen te gaan doen, dan kan deze training je mogelijk een duidelijker beeld geven.
De training LIP (Life Integration Process) is geschikt voor ieder die de verschillende leeftijdsfases van zijn of haar leven graag dieper wil bekijken en ervaren. In elke fase maak je een ander groeiproces door namelijk, en ook kan onderzocht worden in welke fase mogelijk nog onverwerkt trauma zit.
Naast het behandelen van een stuk theorie, wordt er in deze dagen ook veel opgesteld.
Daarnaast is deze training een aanrader voor de afgestudeerde opsteller. Door met deze manier van werken kennis te maken en deze te ervaren, is het niet alleen een cadeau aan jezelf maar neem je ook weer een extra stuk gereedschap mee naar huis in je rugzak van 'opstellings-instrumenten'.
Jazeker, de een heeft er wellicht wat meer aanleg voor dan de ander, maar in principe kan iedereen dit werk leren.
Voor de opleiding familieopstellingen is geen speciale vooropleiding vereist.
Sommige opleidingsinstituten geven aan dat hun opleiding familieopstellingen op HBO niveau is, maar door de aard van het werk is dat feitelijk niet te toetsen.
Voor de opleiding organisatieopstellingen is het nodig om eerst een opleiding in familieopstellingen te hebben afgerond.
Dat is moeilijk te zeggen omdat dit werk slechts gedeeltelijk een beroep doet op intelligentie en cognitie, maar veel meer nog te maken heeft met (de bereidheid tot het ontwikkelen van) zelfkennis en bewustwording.
We hebben deelnemers in de opleidingen met allerlei scholingsachtergronden, van mavo tot universitair niveau. En werkzaam in allerlei beroepen, van straathoekwerker en winkelbediende tot psychiater en rechter.
Je motivatie om dit werk te willen leren en om persoonlijk te willen groeien zijn de belangrijkste factoren om een opleiding in systemisch werk (voor jezelf) succesvol af te ronden.
Na de opleiding familieopstellingen heb je (naast je persoonlijke groei) voldoende kennis opgedaan en vaardigheden ontwikkeld om op een integere manier familieopstellingen te begeleiden, zowel in groepen als voor individuen. Ook kun je de opgedane kennis en vaardigheden desgewenst in je bestaande werk integreren. Je hebt zoveel inzichten gekregen in de ‘onderstroom’ van relaties, dat je (wat je werkzaamheden ook zijn) heel snel inzicht krijgt in wat er in werkelijkheid speelt. Dankzij die inzichten en kennis kun je daardoor ook op een effectieve manier handelen en feedback geven.
Daarnaast is het belangrijk om ervaring op te (blijven) doen. Dit ambacht leer je uitsluitend door praktijkervaring op te doen, dus door ermee aan het werk te gaan. Zie het als het halen van je rijbewijs: je kan voor iedereen veilig de weg op, maar het echte leren doe je door veel te gaan rijden.
Na de opleiding organisatieopstellingen heb je voldoende kennis opgedaan en vaardigheden ontwikkeld om op een integere manier organisatieopstellingen te begeleiden. Je kunt deze kennis en vaardigheden bijvoorbeeld toepassen bij organisatievraagstukken of bij problemen binnen een bedrijf, voor het coachen van teams of van individuele werknemers binnen een bedrijf of organisatie.
Ook kun je het integreren binnen je bestaande beroep of bedrijf waarin je werkzaam bent. Je hebt zoveel inzichten gekregen in de ‘onderstroom’ van organisaties, dat je (wat je werkzaamheden ook zijn) heel snel inzicht krijgt in wat er in werkelijkheid speelt. Dankzij die inzichten en kennis kun je daardoor ook op een effectieve manier handelen en feedback geven.
De deelnemers vormen oefengroepen met elkaar en is het de bedoeling om na elk lesblok minimaal één keer met elkaar te oefenen (hoe vaker, hoe beter natuurlijk). Verder wordt geadviseerd om minimaal drie van de aanbevolen boeken te lezen.
Deze opleiding is juist geschikt voor je persoonlijke groei. Je kan dit werk onmogelijk leren zonder zelf te groeien. Dit werk bevordert je bewustwording, je zelfkennis en je innerlijke groei.
Het is mogelijk om met groepen gaan werken, maar het werk is ook in een één-op-één setting toe te passen.
Personen met een eigen praktijk; bijvoorbeeld als psycholoog, coach, werkzaam zijn binnen het onderwijs, in de zorg of als HRM-adviseur (enz.) kunnen het systemisch werk ook in hun bestaande werk integreren.
Onze opleidingen zijn niet geaccrediteerd.
Omdat we studenten krijgen vanuit een zeer breed spectrum van beroepsgroepen, is het voor ons nagenoeg onmogelijk om voor iedereen de voor hem of haar gewenste accreditatie te verzorgen.
Nee, door de aard van dit werk valt het moeilijk te toetsen en een examen heeft daarom geen enkele toegevoegde waarde.
Er bestaan geen beroepsverenigingen binnen het systemische werk in Nederland.
Wel is ons opleidingsinstituut geregistreerd bij het CRKBO (Centraal Register Kort Beroeps Onderwijs) waardoor de opleidingen, trainingen en nascholingen van Instituut voor Systemisch Werk zijn vrijgesteld van BTW.
Ja dat is mogelijk, maar uitsluitend in overleg. Neem daarvoor contact met ons op, dan kunnen we je een betalingsvoorstel toesturen.
We noemen het niet specifief 'nascholing', maar na een opleiding in familieopstellingen of organisatieopstellingen kun je bijvoorbeeld nog de training Life Integration Process (LIP) volgen om andere vormen van opstellingen te leren en te ervaren.
Verder kun je nog steeds, als (oud-) student van het IVSW, tegen een onkostenvergoeding meedoen als representant bij onze 1-daagse workshops Familieopstellingen of kun je door je aan te melden via onze nieuwsbrief ook uitnodigingen ontvangen om als representant mee te gaan op locatie als we een in-company opstelling voor een bedrijf of organisatie verzorgen. Op deze manier blijf je in contact met het werk en blijf je ervaring op doen.
Onze opleidingen in Nederland zijn in het Nederlands. We geven ze alleen in het Engels als we in het buitenland worden uitgenodigd om een opleiding te komen verzorgen.
Als je één of meerdere dagen niet aanwezig kunt zijn, kun je die dagen (van het betreffende lesblok) kosteloos inhalen in een volgende opleiding.